سفارش تبلیغ
صبا ویژن
نیک بخت نشود آن که برادرانش شوربخت اند . [امام علی علیه السلام]
یا غیاث المستغیثین - روز های آبی من
 
 RSS |خانه |ارتباط با من| درباره من|پارسی بلاگ
»» از متن تا معنا(2)

از متن تا معنا(2)

7. و بالاخره در پاره‏ای دیگر از گزاره‏های مربوط به ایمان، آثار و نتایج فراگیر دنیوی و اخروی ایمان مطرح گردیده است: «إِنَّا لَنَنصُرُ رُسُلَنَا وَالَّذِینَ آمَنُوا فِی الْحَیَاةِ الدُّنْیَا وَیَوْمَ یَقُومُ الاْءَشْهَادُ» (غافر / 51)؛ «إِنَّ اللّه‏َ یُدَافِعُ عَنْ الَّذِینَ آمَنُوا» (حج / 38). و عناصر بسیار دیگری وجود دارد، چون متعلق ایمان (تصدیق ماجاء به النبی(ص) و...) انواع ایمان، ایمان و معرفت و... که برای پرهیز از تطویل، دامن سخن را کوتاه می‏کنیم. هر یک از این گزاره‏ها دربردارنده عناصر و مؤلفه‏هایی است. با بررسی و پژوهش بر روی هر یک از این مؤلفه‏ها، یک انگاره ذهنی و طیف معنایی خاصی فراهم می‏آید که این مؤلفه‏ها بر آنها صدق می‏کند.
به احتمال بسیار زیاد، ارجاعات مضمونی ـ تحلیلی علامه طباطبایی(ره) در تفسیر المیزان مبتنی بر همین روش است. ایشان با اتکا بر خود قرآن و انگاره‏های درون‏متنی، مفاهیم قرآن را کشف و معناشناسی می‏نماید. از برخی عبارات ایشان معلوم می‏شود که «جری و انطباق» ایشان هم در همین راستا قرار دارد. ایشان مفهوم جری را چنین توضیح می‏دهد: «نظر به اینکه قرآن مجید کتابی است همگانی و همیشگی، در غایب مانند حاضر جاری است و به آینده و گذشته مانند حال منطبق می‏شود؛ مثلاً تکالیفی که در برخی آیات، در شرایط خاصی برای مؤمنین زمان نزول بار می‏شوند، برای مؤمنانی که پس از عصر نزول دارای همان شرایط هستند نیز، بی‏کم و کاست، بار خواهند بود. بعضی از روایات، بطن قرآن، یعنی انطباق قرآن را به مواردی که به واسطه تحلیل به وجود آمده‏اند، از قبیل جری می‏شمارد (طباطبایی، ج3، ص67).
اما حقیقت آن است که ارجاع آیات قرآن به یکدیگر در روایات تفسیریِ پیامبر اکرم صلی‏الله‏علیه‏و‏آله و امامان معصوم علیهم‏السلام نمونه‏های بسیاری دارد. همین‏طور روایات تفسیریِ صحابه و تابعین نشان‏دهنده این روش از تفسیر قرآن است.
پس از عهد تدوین نیز آثاری ویژه درباره تفسیر قرآن به کمک مضمون‏های درون‏متنی قرآن تحریر یافت؛ به‏طور نمونه، می‏توان از وجوه القرآن مقاتل نام برد. سیوطی می‏نویسد: «قدیم‏ترین تصنیف به این نام، اثر مقاتل بن سلیمان بلخی (150ه••) است که در آن، الفاظ مشترک و دارای معانی متعدد، چون نور، هدایت، مودّت و... استخراج شده است (سیوطی، ج1، باب 39 و پل‏نویا، ص89).

ب) محکمات و اصول روشنگر
 همان‏طور که پیش از این بیان شد، در قرآن، آموزه‏ها و گزاره‏های قرآنی در بازنمود معانی بر دو گروه تقسیم می‏شوند: دسته‏ای از آیات در چگونگی ارائه معانی خود، موصوف به محکماتاند و دسته‏ای دیگر از آنها متشابهاند. هر یک از این دو دسته آیات ویژگی خاصی دارند. در ویژگی محکمات این عنصر مورد تأکید واقع شده است که آنها «ام‏الکتاب» هستند؛ همچنان که در بیان ویژگی متشابهات، این نکته مورد هشدار است که «دست‏آویز دل‏مریضان» واقع می‏شوند (آل‏عمران / 7).
قدر مسلّم و مناقشه‏ناپذیر این آموزه در بُعد سلبی، آن است که نمی‏توان مفهوم ظاهری آیات متشابه را مراد خداوند دانست. تعبیراتی چون «وَأَضَلَّهُ اللّه‏ُ عَلَی عِلْمٍ» (جاثیه / 23)؛ «وَکَلِمَتُهُ أَلْقَاهَا إِلَی مَرْیَمَ وَرُوحٌ مِنْهُ» (نساء / 171)؛ «وَیُحَذِّرُکُمْ اللّه‏ُ نَفْسَهُ» (آل‏عمران / 28)؛ «وَعَصَی آدَمُ رَبَّهُ فَغَوَی» (طه / 121) و مانند اینها را نمی‏توان به تنهایی و بدون ارجاع و انضمام به محکمات اخذ نمود.
در بُعد ایجابی، یعنی نقش چهره‏گشایی و راززدایی محکمات نسبت به متشابهات نیز، با توجه به «امّ‏الکتاب» نامیده شدن محکمات، که مرجع بودن و اصل بودن را می‏رساند و بیان وصف «راسخ در علم» که مُشعر بر علیت است، این نتیجه به دست می‏آید که محکماتِ کتاب، قرینه و مأخذ بسیار مهم در رفع تشابه است. به همین خاطر، قرآن‏پژوه اندیشمند، طبرسی، پس از پذیرش دیدگاه فهم‏پذیری متشابهات در سایه محکمات و نقل روایت امام باقر(ع) که فرمودند: «کان رسول الله افضل الراسخین فی العلم قدعلم جمیع ما انزل الله علیه من التأویل و التنزیل و ما کان الله لینزل شیئا لم‏یعلمه تأویله، هو و اوصیاؤه من بعده یعلمونه کلّه» می‏نویسد: «از مؤیدهای این برداشت آن است که صحابه و تابعین بر تفسیر تمامی آیات قرآن اتفاق دارند و کسی از آنان را سراغ نداریم که به بهانه متشابه بودن، از تفسیر آیه‏ای درگذرد. ابن‏عباس می‏گفت: من از راسخان در علمم» (طبرسی، ج2ـ1، ص701).

ج) تحدید قلمرو معنا
 چنانکه می‏دانیم، برخی از آیات قرآن کریم عمومات و اطلاقاتی دارند که در آیات دیگر تخصیص و تقیید خورده است. همین طور وقوع نسخِ حکمِ برخی آیات توسط آیاتی دیگر نیز فی‏الجمله قطعی است. هر یک از عموم و اطلاق عبارت‏اند از استغراق و فراگیری همه افراد و مصادیقشان، لکن با این تفاوت که عام، جمیع افراد تحت پوشش خود را به صورت عطف به «و» در برمی‏گیرد؛ چنانکه «اکرم کلّ عالم» یعنی: اکرم هذا العالم و ذاک العالم و ذاک العالم و... ؛ ولی مطلق، تمامی مصادیق خود را به صورت عطف به «أو» تحت پوشش قرار می‏دهد؛ چنانکه «أعتق رقبةً» یعنی: أعتق هذه الرقبة، أو تلک الرقبة، أو تلک الرقبة (خراسانی، ج1، ص332).
بدون تردید عمومات و اطلاقات قرآن اختصاص به قلمرو احکام ندارد، بلکه افزون بر آموزه‏ها و احکام فردی و اجتماعیِ قرآن، حوزه وسیع‏تر معارف گوناگون اعتقادی را نیز فرامی‏گیرد؛ از این‏رو، برای دست‏یابی به مراد جدّی خداوند، در تمامی این عرصه‏ها نمی‏توان به ظهور ابتدایی عمومات و اطلاقات اکتفا کرد، بلکه باید از آیات دیگر که قلمرو معنای اینها را تبیین و تحدید می‏نماید، تفحص و جست‏وجو نمود.
همان‏طور که تحدید حکمِ عام و تقیید حکم مطلق (اعم از احکام تکلیفی یا پیام‏های اعتقادی و معارفی) نسبت به برخی افراد، امری ضروری است، توجه به دفع یک حکم تشریعی از سوی شارع، که به حسب ظاهر اقتضای استمرار دارد، و جای‏گزینی آن به حکمی دیگر نیز، در فهم مراد جدّیِ آیات ناسخ و منسوخ ضروری است.

د) روشنگری، رفع ابهام و دفع شبهه
 قرآن در پرداختن به موضوعات، همه جوانب یک موضوع را یک‏جا و به یک‏باره بیان نکرده، بلکه بنا به مصالح تربیتی و هدایتی، در هر مناسبتی زاویه‏ای از آن موضوع را بیان کرده است. در این‏جا، نگاه بریده و غیرناظرِ آیات به یکدیگر، گاه منشأ ابهام، بلکه سؤال جدّی و منشأ سوء برداشت می‏گردد و گمان ناسازواری قرآن را در ذهن‏های محدودبین پدید می‏آورد.
به‏طور نمونه، قرآن در غیب‏آگاهی پیامبرانه، گاه تعبیری به ظاهر نفی‏کننده دارد: «وَلَوْ کُنتُ أَعْلَمُ الْغَیْبَ لاَسْتَکْثَرْتُ مِنْ الْخَیْرِ» (اعراف / 188) و در عین حال، برخی آیات، نهان‏آگاهی پیامبران را گوشزد می‏نمایند: «وَأُنَبِّئُکُمْ بِمَا تَأْکُلُونَ وَمَا تَدَّخِرُونَ فِی بُیُوتِکُمْ» (آل‏عمران / 49) و «وَقُلْ اعْمَلُوا فَسَیَرَی اللّه‏ُ عَمَلَکُمْ وَرَسُولُهُ وَالْمُؤْمِنُونَ» (توبه /105).
طبیعی است که در اینجا فقدان یک نگرش همه‏جانبه و فراگیر به قرآن، وسوسه‏انگیز و خطاساز اندیشه خواهد بود. در این‏جاست که بزرگان استواراندیش با نگاهی فراگیر به تبیین این معضل می‏پردازند. استاد مطهری در حل این تعارض بدوی با استناد به آیات 25ـ27 سوره جن موضوع را چنین تبیین می‏نماید: به حسب مفاد این آیات، غیب‏آگاهی پیامبران بدون ارتضای الهی نفی می‏شود، لکن در فرض ارتضای خداوند، چنین علمی در پرتو افاضه الهی اثبات می‏گردد. پس آنچه نفی می‏شود (علم مستقل)، غیر از آن چیزی است که اثبات می‏شود (علم تبعی).

2.1.3. استفاده از سنت مأثور معصوم
 همان‏طور که در خلال مباحث گذشته دیدیم، فرستنده قرآن تنها به فرستادن قرآن در میان مردم اکتفا نکرده و آنها را در تعامل با کتاب خویش بلاتکلیف باقی نگذاشته، بلکه آیین بهره‏گیری از این متن زندگی‏ساز را نیز در پیش روی انسان‏ها قرار داده است.
به اتفاق نظر فریقین، پیامبر اکرم صلی‏الله‏علیه‏و‏آله به غیر از ابلاغ وحی قرآنی بر مردم، رسالت تبیین معانی قرآن و تشریح فرایض و سنن آن را نیز بر عهده داشتند. قرآن کریم درباره این مسئولیت می‏فرماید: «وَأَنزَلْنَا إِلَیْکَ الذِّکْرَ لِتُبَیِّنَ لِلنَّاسِ مَا نُزِّلَ إِلَیْهِمْ» (نحل / 44). همان‏گونه که پیداست این آیه به نوبه خود یک اصل کلیدی و هرمنوتیکی در فهم قرآن را در اختیار قرآن‏پژوهان قرار می‏دهد (طباطبایی، ج12، ص261). مفاد این آیه آن است که در فرایند معناشناسی قرآن، همان طور که استمداد از قراین درونی قرآن امری ضروری است، بهره‏گیری از تبیین پیامبر اکرم صلی‏الله‏علیه‏و‏آله نیز، که کانون وحی تشریعی است، اجتناب‏ناپذیر است.
افزون بر این، به حسب روایتی که تقریبا متواتر میان فریقین است، سنت عترت پیامبر اکرم صلی‏الله‏علیه‏و‏آله و امامان معصوم علیهم‏السلام که مؤید به «وحی تسدید»اند نیز برخوردار از همان اعتبار سنت پیامبر است. «ایها الناس انما انا بشر اوشک ان ادعی فاجیب و انی تارک فیکم الثقلین، الثقل الاکبر والثقل الاصغر، الثقل الاکبر کتاب الله تعالی، حبل ممدود من السماء الی الارض، و عترتی اهل بیتی، ان تمسکتم بهما لن تضلوا بعدی و انهما لن یفترقا حتی یردا علی الحوض؛ فانظروا کیف تخلفونی فیهما، فلاتسبقوهم فتهلکوا، و لاتعلموهم فانهم اعلم منکم» (متقی هندی، ج1، ص44).
البته تمایز میان سنتِ مأثور در مقایسه با چهره‏گشایی آیات در پرتو همدیگر، از این لحاظ درخور توجه است که سنت از نظر سند دارای اعتبارات گوناگون است. دسته‏ای از روایات از نظر سند متواتر به شمار می‏آیند، پاره‏ای دیگر روایاتِ غیرمتواتر لکن محفوف به قرینه‏اند و دسته سومی از روایات نیز خبر واحدند. اخبار گروه اول در توضیح و گویاسازیِ معانی آیات، خواه در موضوعات اعتقادی و تبیین اندیشه‏های بنیادی دینی و یا موضوعات تاریخی و شرح قوانین و سنن تکوینی و تشریعی، همانند عقل بیّن و مفاهیم صریح قرآن، نقش اساسی دارند و تعیین‏کننده معنا محسوب می‏شوند؛ اما اخبار تفسیریِ محفوف به قرینه و نیز اخبار آحاد، در شرح تکالیف و وظایف عملی دارای نقش تعیین‏کننده و حجت‏اند، اما در قلمرو باورهای پایه، جهان‏بینی، انسان‏شناسی، پیامبرشناسی و امامت و معارفی از این دست، محل تأمل و دقت است.
از سوی دیگر، بازکاوی نقش‏های گوناگون و کارکردهای متفاوت سنت مأثور در شرح و گویاسازی آیات، خود موضوعی درخور پژوهش است. بخشی از روایاتِ ناظر به قرآن در واقع رهیافت معرفت معصومانه پیشوایان برگزیده پروردگار از شعاع حقایق قرآنی است که به منظور دفع ابهام و ارتقای آگاهی قرآنی امت به شرح و تفسیر آیات پرداخته و به نوبه خود دارای گونه‏های مختلف است. عمرو بن عبید معتزلی از امام باقر(ع) معنای آیه «أَوَلَمْ یَرَی الَّذِینَ کَفَرُوا أَنَّ السَّمَوَاتِ وَالاْءَرْضَ کَانَتَا رَتْقا فَفَتَقْنَاهُمَا» (انبیاء / 30) را پرسید. امام فرمودند: آسمان بسته بود و باران نمی‏بارید و زمین بسته بود و گیاهی نمی‏رویاند. بار دیگر پرسید: مرا از معنای این سخن خدای عزوجل «وَمَنْ یَحْلِلْ عَلَیْهِ غَضَبِی فَقَدْ هَوَی» (طه / 81) آگاه فرما که غضب خدا چیست؟ امام فرمود: غضب خدا عذاب اوست. ای عمرو! هر کس گمان کند چیزی خدا را دگرگون می‏کند، در واقع کافر شده است (مجلسی، ج4، ص67).
نقش بخش دیگری از روایات مأثور در ارتباط با قرآن کریم، شرح مفاهیم باطنی و ژرفاهای نهانی آیات قرآن به گونه‏های مختلف است. تأویل در مفهوم به سطح آوردن معانیِ عمیق آیات، که در اثر شرایط روحی و آگاهی درونی فراهم می‏آید، هرگز نفی‏کننده معنای ظاهری نیست، بلکه در طول معنای ظاهر و نوعی دلالت التزامی غیربیّن است.
و بالاخره آنکه احتمالاً می‏توان گفت مهم‏ترین نقش سنت بُعد روش‏گذاری و قاعده‏سازی آن است. این نقش با کلیددهی به مردم، چگونگی تعامل با قرآن و شیوه بهره‏گیری از معارف قرآن را به آنان می‏آموزد، تا مردم خود در پرتو راه و رسم درست، به معنای آیات دست یابند. اهتمام آن نخبگان مینوی بیش از هر چیز آن بود که به انسانها گوشزد نمایند که صفای نفس و معرفت ذواضلاع درونی و بیرونی دو سررشته گوهرین در تقرب به کرانه‏های بی‏پایان قرآنی است.

3.1.3. توجه به زمینه‏ها و ظرف ظهور متن
 قرآن کتاب تربیت و هدایت برای فرد و اجتماع انسانی است که در عصری ویژه از تاریخ حیات بشر ظهور یافت؛ بنابراین، قرآن ناظر بر واقعیت‏های موجود در جامعه بشر و به منظور سامانمند کردن زندگی مخاطب‏های عصر نزول و روزگاران دیگر و حرکت آنان به سوی یک آرمان والا و وضع مطلوب نازل گردید. یک‏سوی این ظرف به فرهنگ، عقاید، آداب و عادات جاهلیت بازمی‏گردد و سوی دیگر آن به روزگار بعثت و دوران بیست و چندساله نبوت پیامبر اکرم(ص) و رخدادها و فراز و فرودهای جامعه جدید صدر اسلام؛ از این‏رو توجه به فرهنگ، اقتضائات و سطح بینش و کنش مردمان عصر بعثت، اعم از موافقان یا مخالفان اندیشه جدید، چشم‏اندازی مناسب و قراینی درخور در اختیار جویندگان معارف قرآن و پژوهشگرانی قرار می‏دهد که قرن‏های متمادی از آن عصر و فضا فاصله دارند. اما روشن است که این عناصر در صورتی می‏توانند قراین روشنگر و مفید به شمار آیند که با اسناد معتبر و قابل اعتنا نقل شده باشند.
از سوی دیگر، آگاهی از فرهنگ، زمینه‏ها و فضاهای نزول آیات قرآن، همچنان که اندیشمندان اسلامی تصریح کرده‏اند، به هیچ روی معانی عام و فراگیر آیات قرآن را به مخاطبان عصر نزول اختصاص نمی‏دهد (شعبان، ص412؛ طوسی، ج3، ص93 و زمخشری، ج4، ص282)؛ همان‏طور که ناظر بودن قرآن بر واقعیت‏های عینی زندگی مخاطب‏ها و ضرورت توجه به این نوع قرینه در کشف همه‏جانبه مفاهیم قرآن، هرگز مستلزم تأثیرپذیری قرآن از فرهنگ عصر نزول و عصری‏انگاری معارف آن نیست.

4.1.3. دانش‏های عصری
 اگر بخواهیم از لحاظ جایگاه‏شناسی علوم گوناگون بشری ملاحظه کنیم، قرآن در هیچ‏یک از این رشته‏ها قرار نمی‏گیرد؛ زیرا با آنکه قرآن برخوردار از منطق و احتجاج است و از همه حقیقت‏جویان می‏خواهد که آزاد از تنگناهای تقلید و تبعیت و صرفا با ابزار علم و برهان آن را پذیرا شوند، اما نمی‏توان آن را کتابی فلسفی دانست. همچنین با اشتمال قرآن بر ویژگی‏های ادبی و هنری، منصفانه نیست که آن را کتاب ادبی و هنری صرف معرفی نماییم. گوشه‏زنی‏های فراوان قرآن بر اسرار کاینات و پدیده‏های ریز و درشت آن نیز نمی‏تواند این وسوسه را در ما بپرورد که آن را یک کتاب علمی به شمار آوریم و از منظر تفسیر علمی به افق حقایق قرآن گام نهیم. چه اینکه مقصد و مقصود اصلی و اوّلی این کتاب پیش و بیش از هر چیز هدایت و راهنمایی بشر در تمامی جهاتی ـ بینش و منش ـ است که نیازمند راهنمایی در تکاپوی زندگی توحیدی است.
با توجه به آنچه گفته شد، طبیعی است که رهیافت‏های قطعی دانش تجربی به نوبه خود می‏تواند در فهم بهترِ موضوعاتی که در دانش تجربی کارآیی دارد، یعنی آیات و مضامین قرآنیِ ناظر به عالم طبیعت و جهان‏شناسی، راهگشا، ابزار و مددکار مفسّر باشد، مشروط بر آنکه گرفتار علم‏زدگی و تطبیق آیات بر دستاوردهای متغیر و غیرقطعی علوم تجربی و انحصار در روش حسی ـ تجربی نگردیم که خود راه‏گم‏کردگی است.

5.1.3. تدبّر و خردورزی
 تدبر در آیات الهی از دعوت‏های مکرر قرآن کریم است؛ «کِتَابٌ أَنزَلْنَاهُ إِلَیْکَ مُبَارَکٌ لِیَدَّبَّرُوا آیَاتِهِ وَلِیَتَذَکَّرَ أُوْلُوا الاْءَلْبَابِ» (ص / 29). این فراخوانی گسترده به تعقل، تدبر، تفکر و تأمل در محتوای قرآن، در عین حال، ترسیم‏کننده شیوه و ارائه‏کننده نوعی متد اساسی در کشف و استخراج معارف قرآن است. به تعبیر استاد مطهری، مخاطب قرآن در این جهت، عقل انسان است و قرآن با زبان منطق و استدلال با او سخن می‏گوید (مطهری، ج2ـ1، ص35).
ارزش منطقی و معرفت‏شناختی عقل، به مفهوم نیروی درک واقعیت‏ها، اعم از عقل بدیهی و نظری، در زمینه‏ای که عرصه کارآیی و کارکرد آن است، ذاتی است؛ یعنی از این منظر، عقل خود منبعی فوق سؤال است؛ چه اینکه از این لحاظ، عیاری برتر از خود عقل وجود ندارد و هر گونه استدلال عقلی بر حجیت و اعتبار عقل، مستلزم حجیت پیشین خود عقل و مستلزم دور و محال است.
افزون بر تحلیل یاد شده، از منظر تصریح متون دینی اسلام، ترغیب‏های مکرر نسبت به تفکر، تدبر و تفقّه در دین، همه گویای این حقیقت است که قوه شعور، یعنی نقطه متمایز انسان و ره‏آورد مدرکات این نیرو در چشم‏انداز شرع، دارای ارزش مثبت تلقی می‏شود؛ زیرا دعوت به مقدمه‏ای که نتیجه‏ای بر آن مترتب نگردد، خلاف حکمت است و درخور شأن شارع مقدس نیست. به بیان دیگر، مفاد برخی از آیات شریفه در دعوت به تعقل و تدبر، مانند آیه 10 سوره انفال، از نوع دلالت مطابقی است، همچنان‏که آیات بسیاری، مانند آیه 111 سوره بقره، نیز به دلالت التزامی، اعتبار فهم عقل را بیان می‏نماید.
بنابراین، عقل همان‏گونه که گویای اصل ضرورت دین در زندگی انسان است، در چگونگی فهم متن دینی نیز راهگشاست و نادیده گرفتن این عنصر منشأ انحراف‏های فراوان در تاریخ دیانت بوده است؛ به عبارت دیگر، پس از فراهم آوردن اطلاعات، اگر نیروی درایت و داوری و تحلیل‏گری اجتهادیِ عقل در تفسیر محتوا و مقصود قرآن در میان نیاید، یک رهیافت سطحی، خام و انحرافی ظهور می‏نماید که چه‏بسا مناقض جدی با غرض گوینده باشد. تدبر در مفاد آیات قرآن، فراهم‏کننده نقش‏ها و کارکردهای گوناگون و متنوع عقل در ارتباط با قرآن است.
اساسی‏ترین جایگاه نیروی خردورزی در بعد استنساق و استنتاج از منابع و ابزارهای دیگر است. از این منظر، مبانی و زیرساخت‏های دینی به وسیله عقل تحلیل و تنقیح می‏گردد. آیات توحیدی و هستی‏شناسی و آغاز و فرجام جهان، انسان و سرنوشت او، نبوت‏ها و سنت‏های حاکم بر جوامع، در پرتو عقل، تبیین مناسب خود را می‏یابد (کلینی، کتاب توحید). روشنگری، تثبیت و تقویت مفهوم ظاهری آیات به عنوان مراد خداوند، کشف لوازم و نیز بُعد تأویلی و عدول از تفسیر لفظی در آیات متشابه، از نمونه‏های تأثیربخشی‏های عقل در فهم قرآن است؛ به طور نمونه، خلود در عذاب دوزخ از مفاهیمی است که از ظاهر آیات قرآن استفاده می‏شود (بقره / 167). تبیین و تحلیل عقلیِ این موضوع، صرف‏نظر از ظواهر شرعی، نیازمند تأمّل جدی است؛ مثلاً، یک رویکرد در توجیه عقلانی موضوع یادشده این است که انسان در پرتو انگیزه‏ها و اعمال خویش صورتی نفسانی به تناسب نیکی‏ها و بدی‏ها پیدا می‏کند؛ اگر اعمال و انگیزه‏های وی نیکو باشد، صورتی نیک و اگر زشت باشد واجد نفسی پلید خواهد شد. اگر این صورت‏ها در نفس رسوخ نیافته باشد، تغییرپذیر است و اگر به مرتبه رسوخ و ثبات رسیده باشد، شاکله او بر آن اساس ظهور و تثبیت می‏یابد. از این‏رو نفوس آلوده‏دامن ساختار وجودشان با پلیدی و گناه عجین گشته، متن جانشان در غرقاب عذاب آغشته است و به همین دلیل قرین آتش خواهند بود (طباطبایی، ج1، ص412).
از صادق آل محمد صلی‏الله‏علیه‏و‏آله چنین روایت شده است که فرمودند: «همانا این قرآن سرچشمه هدایت و روشنای شب تاریک است؛ پس بر هوشمند است که در آن ژرف‏کاوی ورزد و برای پرتوافشانی آن دیده خویش را بگشاید؛ زیرا خردورزی، حیات دل بیناست، چنانکه جویای روشنی در تاریکی‏ها به وسیله نور راه می‏جوید» (کلینی، کتاب فضل قرآن، روایت 5).
در همین خصوص می‏توان گفت که آگاهی از صفات و ویژگی‏های گوینده نیز از جمله قراین عقلی است که در فهم درست کلام وی مؤثر است؛ از این‏رو، آگاهی و اذعان به کمال و تعالی مطلق خدا و تنزیه او از خصایص موجودات محدود و مادی، نقشی بسیار خطیر در تفسیر آیات مربوط به افعال و صفات خدا و حقایق ماورایی قرآن ایفا می‏کند.
پایان‏بخش این مقال، یادآوری این نکته است که فرایند تفسیر متن از معناشناسی واژگان آغاز می‏شود و به جمله‏شناسی و نگرش پیوستاری و همه‏جانبه متن و بهره‏گیری از تمامی منابع و قراین ایضاحی و تعیّن‏بخش می‏پیوندد، نه التفات به برخی از این مؤلفه‏ها و غفلت از عناصر دیگر. تنها در این فرض و با این شیوه که به تفقه در دین نامبردار است؛ تا حدود قابل ملاحظه‏ای می‏توان به سلامت تفسیر متن و درک و کشف ایده‏های مؤلف متن اطمینان یافت. این همه مشروط بر آن است که مدعی تفسیر از صلاحیت‏های لازم علمی (اعم از علوم ادبی و زبان‏شناختی، علوم عقلی و نقلی) و پالایش روانی، انگیزه حقیقت‏جویی، تمحض روحی و شرایط اجتهاد در دین برخوردار باشد (سیوطی، نوع 78؛ زرکشی، نوع 41 و مطهری، ص33).

پی‌نوشت ها :
 1 عضو هیئت علمی و مدیرگروه علوم قرآنی مؤسسه پژوهشی حوزه و دانشگاه.
2. semantic
3. norms
4 . مناسب است توجه شود که در نظام زبان، ترکیبی از صداهای بی‏معنا چون: «آ»، «ر»، «د» یک «نشانه» یا ساخت معنادار را تشکیل می‏دهند و مجموعه‏ای از نشانه‏ها جمله را.
5 . دلالت کلام بر معنایی که صحت و درستی کلام متوقف بر لحاظ آن معناست، مثل موارد ایجاز و حذف به قرینه تقدیر.
6 . وجود قرینه‏ای به همراه کلام و دال بر معنایی جز معنای عبارت گوینده، که آن را تنبیه یا ایما گویند.
7 . لوازم غیربیّن را دلالت اشاره گویند.
8 . معنایی که لازم معنا و مدلول کلام است و تصور مدلول کلام، ملازم با آن معناست، در اصطلاح، بیّن به معنای اخص نام دارد و دلالت آن التزامی است.
9 . لَقَدْ أَرْسَلْنَا رُسُلَنَا بِالْبَیِّنَاتِ وَأَنْزَلْنَا مَعَهُمْ الْکِتَابَ وَالْمِیزَانَ ... (حدید / 25).
10 . وَآتَیْنَا مُوسَی الْکِتَابَ وَجَعَلْنَاهُ هُدیً لِبَنِی إِسْرَائِیلَ. (اسراء / 2).
11 . وَمِنْ أَهْلِ الْکِتَابِ... (ال‏عمران / 75).
12 . وَأَنزَلْنَا إِلَیْکَ الْکِتَابَ بِالْحَقِّ (مائده / 48).
13 . فَوَیْلٌ لِلَّذِینَ یَکْتُبُونَ الْکِتَابَ بِأَیْدِیهِمْ ثُمَّ یَقُولُونَ هَذَا مِنْ عِنْدِ اللّه‏ِ... (بقره / 79).
14 . کَانَ ذَلِکَ فِی الْکِتَابِ مَسْطُورا (احزاب / 6).
15 . اقْرَأْ کِتَابَکَ کَفَی بِنَفْسِکَ الْیَوْمَ عَلَیْکَ حَسِیبا. (اسراء / 14).
16 . ر.ک: سرخسی، الاصول، الکبیسی، حمد عبید، الدلالة واثرها فی تفسیر النصوص، کلیة الشریعة، بغداد، شماره 8، 1406.
 
منابع :
زرکشی، بدرالدین محمد بن عبداللّه، (1410 ه•• ). البرهان فی علوم القرآن، نوع 41، تحقیق دکتر مرعشلی و همکاران. بیروت، چ اول. دارالمعرفة.
زمخشری، محمود بن عمر. الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل و عیون الاقاویل فی وجوه التأویل. بیروت، دارالکتاب العربی.
سیوطی، جلال‏الدین. الاتقان فی علوم القرآن، ج1، قم، انتشارات بیدار.
صدر، محمدباقر (1410ق). دروس فی علم الاصول (حلقات الاصول). قم، دفتر انتشارات اسلامی.
طباطبایی، محمدحسین، (1363). المیزان، ترجمه سیدمحمدباقر موسوی همدانی. بنیاد علمی و فکری علامه طباطبایی.
طبرسی، (1408ق). مجمع‏البیان. بیروت، دارالمعرفة.
طوسی، ابی‏جعفر محمد بن حسین، (1409). التبیان فی تفسیر القرآن، مکتب الاعلام الاسلامی، چ اول.
قرضاوی، (1413ق)، کیف نتعامل مع القرآن، قاهره، المعهد العالمی للفکر الاسلامی.
کلینی، محمد بن یعقوب، (1413ق). اصول کافی. بیروت، دارالاضواء.
مطهری، مرتضی، (1368). آشنایی با قرآن، ج3، صدرا، چ سوم.
مطهری، مرتضی، (1370). آشنایی با قرآن 1ـ2، صدرا، چ پنجم.
مطهری، مرتضی، (1371). مجموعه آثار، ج6، صدرا، چ اول.
مطهری، مرتضی، (1374). مجموعه آثار، ج4، صدرا، چ دوم.
مطهری، مرتضی، (1383). آشنایی با قرآن، ج9، صدرا، چ دوم.
مطهری، مرتضی، علل گرایش به مادیگری، لوح فشرده مطهر 3.
میرزای قمی، (1363). قوانین الاصول. تهران، نشر علمیه اسلامیه.
نویا، پل، (1373). تفسیر قرآنی و زبان عرفانی، ترجمه اسماعیل سعادت. تهران، مرکز نشر دانشگاهی.



نوشته های دیگران ()
نویسنده متن فوق: » م- ح ( شنبه 91/5/7 :: ساعت 5:34 صبح )
»» لیست کل یادداشت های این وبلاگ

خبر توهین مفتی وهابی به مرجعیت شیعه
پشت پرده ساخت فیلم توهین آمیز علیه پیامبر(ص)
پیام رهبر معظم انقلاب اسلامی در پی اهانت
تصویر کارگردان فیلم توهین آمیز علیه پیامبر (ص)
آشنایی با حامیان فیلم توهین به پیامبر اکرم(ص)
سام باسیل کیست؟
داستان فیلم توهین به پیامبر اکرم(ص)
محتوای فیلم موهن چیست؟عوامل سازنده آن چه کسانی هستند؟
تصویر جسد سفیر آمریکا در لیبی
محتوای فیلم موهن علیه پیامبر چیست؟
متن کامل کنفرانس سه روزه - مقابله با تهدید ایران
در جنگ با ایران فقط 300 نفر کشته می شوند!
از متن تا معنا(1)
از متن تا معنا(2)
دانش نامه دین
[همه عناوین(557)][عناوین آرشیوشده]

>> بازدید امروز: 0
>> بازدید دیروز: 79
>> مجموع بازدیدها: 891892
» درباره من

یا غیاث المستغیثین  - روز های آبی من

» پیوندهای روزانه

مایع شوینده داخل موتور [2]
مهدویت [2]
پاسخ درسهایی از قرآن [3]
کتب الکترونیک مذهبی [90]
نرم افزار ترتیل قران کریم [42]
مرکز توسعه وبلاگهای دینی خراسان جنوبی [15]
هدایای اسلامی [11]
مقالات مشاوره و اختلالات روانی [110]
[آرشیو(8)]

» فهرست موضوعی یادداشت ها
حضرت محمد(ص)[25] . تصاویر دلخراش از شهدا و مجروحین قیام بحرین ([8] . 18)[7] . آیات و احادیث درباره مطیع بودن در برابر دستورات خدا و رسول الله[5] . حضرت حسن عسکری(ع)[5] . مداحی ماه محرم گلچین از اکبری با فرمت قابل پخش در موبایل - سری 3[5] . مداحی و سینه زنی عزاداری محرم حمید علیمی - تصویری 3gp سری 4[4] . تصاویری از کشتار دلخراش و بی رحمانه ی شیعیان بحرین توسط وهابیون[3] . چند داستان از حضرت علی (ع)[3] . احکام اسلام و ایمان[3] . پیامک برای تسلیت شهادت[2] . راز ماندگاری‌ عاشورا[2] . سخنرانی های شهید مرتضی مطهری[2] . نرم افزار قرآنی حکیم رضوان[2] . نقش‌ زنان‌ در نهضت‌ حسینی‌[2] . حضرت محمد باقر(ع)[2] . نمایش میلیونی بسیجیان کشور با عنوان رئیس ستاد هفته بسیج از نم . وصیت نامه شهید «حاج همت» فرمانده لشکر 27 محمد رسول الله(ص) . ویژگی های امام علی (ع): . نزدیک‌ترین مکتب کلامی به شیعه آشنایی با مکاتب مهم کلامی نظ . نسیمی از آموزه های اخلاقی امام هادی(ع) امام هادی(ع) در جایی بنام . نظریه جان باوری درباره دین نظریه جان باوری ادوارد تیلور و جیمز ف . نقش بسیج فرهنگیان در عرصه تعلیم و تربیت کشور . نقش تـربیتی بانوان در مقابله با آسیب‏های فرهنگی و اجتماعی . نقش نهضت امام حسین علیه السلام در عزت جامعه اسلامى . مداحی ماه محرم گلچین از اکبری با فرمت قابل پخش در موبایل - سری 3 . مداحی مخصوص ماه محرم جواد ذاکر تصویری فرمت 3gp . مداحی مذهبی سینه زنی هلالی محرم 1386 گلچین شده- تصویری 3gp سری 3 . مراسم شب پنجم محرم87 (حاج محمود ... . مراسم شب چهارم محرم ?? (حاج محم ... . مراسم شب دوم محرم ???? . مراسم شب سوم محرم ???? (حاج محم ... . معجزات حضرت امام علی النقی (ع) محمّد بن فرج رخجى گوید: حضرت ابو . مفهوم و تعریف ایمان . منتخب ادعیه و زیارات . موج . سلیم . سمینار گفتگو با ناشناختنی . شب ششم محرم 87 (حاج محمود کریمی) . شناسایی . شهادت . شهادت حضرت امام علی نقی (هادی) (ع) پدید آورنده : نامشخص ، صفحه 1 . ضرورت درمان نگرانى ها . طلوع فرهنگ اصطلاحات علوم اسلامی . ظهور در فرهنگ شیعه به چه معناست؟ مکتب تشیّع و هویت وجودى شیعه به . عاشورا احیاگر ارزشهاى اصیل اسلامى . عدالت اجتماعی . عوامل سازنده آن چه کسانی هستند . فرهنگ عاشورا در ارزشها وجـود مـقـدس سیدالشهدا از ابتداى نهضت د . فعالین . فلسفه تشکیل بسیج تاریخچه تشکیل بسیج بسیج یک حرکت اجتماعی . فیلم موهن علیه پیامبر . قیام . قیام بحرین . قیام بحرین، شکست هیمنه امریکا درمنطقه . گزیده ای از سخنان گهربار امام علی نقی علیه السلام امام هادی (علی . مادر حضرت رضا علیه السلام . مبارزه با افکار انحرافی تا شهادت . متن کامل کنفرانس سه روزه - مقابله با تهدید ایران . مجموعه آثار دکتر شریعتی . مجموعه آثار دکتر شریعتی . مجموعه ای بی نظیرازآثار دکترعلیرضاآزمندیان . مجموعه ای کامل ازسخنرانی های استاد حورایی . مجموعه سخنرانی استاد قرائتی . مجموعه قرآن با صدای استاد عبدالباسط . مجموعه کامل تلاوت قران و ترجمه . محتوای فیلم موهن چیست . محتوای فیلم موهن علیه پیامبر . محتوای فیلم موهن علیه پیامبر چیست . مختصر حالات دوّمین معصوم ، اوّلین اختر امامت . مداحی بسیار زیبای مهدی خزائی به ... . راز محبوبیت بسیجی در خدمت رسانی است . رفتار تربیتی حضرت زهرا(س) با فرزندان نقش اساسی مادر در سعادت و . روانشناسی اجتماعی . روشهای تربیتی از دیدگاه امام هادی علیه السلام . زن از دیدگاه علی علیه السلام . سام باسیل کیست؟ . سخنان حضرت ابوالفضل‌ العباس‌(ع) . سخنرانی های رحیم پور ازغدی . حماسة‌ عاشورا . خبر توهین مفتی وهابی به مرجعیت شیعه . خصوصیات بسیجی مکتبی بودن مهمترین ویژگی بسیج ایمان به خدا و . داستان فیلم توهین به پیامبر اکرم(ص) . دانش نامه دین آفرینگان اصطلاحى است براى یکى از مراسم هاى نیایش . دانلود کتاب الکترونیکی اطلاعات ... . دانلود کم حجم ترین نرم افزار تد ... . دستگیری . دوست بسیجی من سلام.... وبلاگی که هم اکنون در اختیار تو دوست خوب . رابطه مؤ منان با خویشتن . تصویر جسد سفیر آمریکا در لیبی . تصویر کارگردان فیلم توهین آمیز علیه پیامبر (ص) . تفکر بسیجی تهاجم فرهنگی امنیت اجتماعی . تکمیل شعر "بسیجیه واقعی، همت بود و باکری . جذب افراد مستعد . جهاد علمی و خدمت به مردم از مهمترین رویکردهای بسیج مستضعفین است . چند حدیث از امام علی النقی (ع): 1- صبر را بالش کن ، و فقر را در . چند داستان از حضرت (ع) . حضرت حسین (ع) . ((بسیج از دیدگاه ایت الله خامنه ای)) . 10 زنگ خور جدید موبایل- اهنگ مو ... . آیت الله مکارم: آینده متعلق به شیعه است . آینه روشن/ویژه آیت الله بهجت . اثرات شوم موسیقی بر روان انسانها از دیدگاه ائمه اطهار (ع) . اثرات شوم موسیقی بر روان انسانها از دیدگاه ائمه اطهار (ع) 2 . احادیث امام علی نقی(ع) على بن محمد نوفلى گوید: محمد بن فرج به م . پیامک تسلیت . پیامک ها و اشعار زیبا . تأثیر فرهنگ‌ عاشورا بر انقلاب‌ اسلامی‌ . تبلور ارزش های انسانی در فرهنگ عاشورا . تبلور ارزش های انسانی در فرهنگ عاشورا (2) احیاى ارزش‏هاى اسلا . تبلور ارزش های انسانی در فرهنگ عاشورایی (2) . تداوم . تداوم موج دستگیری فعالین . تداوم موج دستگیری فعالین قیام بحرین . تدبیر امام، تشکیل بسیج مردم، اصلی ترین بخش جامعه اند که نقشی حی . تربیت افراد مستعد . 18) / قسمت دوم . 2) عبادت امام علی(ع) . 9837حسین سیب سرخی 23 رمضان 1387 . 9838مجموعه نوحه های عبدالرضا هل ... . 9839حاج محمود کریمی شهادت امام . 9840مجموعه نوحه های حاج مهدی سل ... . 9841مجموعه نوحه های حاج مهدی سل ... . emam hadi, sms tasliyate shahadate emam hadi, sms تسلیت شهادت ام . sms تسلیت شهادت امام علی . sms تسلیت شهادت امام علی نقی . آزادی از دیدگاه امام علی(ع) . آشنایی با حامیان فیلم توهین به پیامبر اکرم(ص) . آماده، و تربیت آنان . چهل حدیث اخلاقی از امام علی نقی علیه السلام : 1- جبران نقص « لِب . چهل حدیث از حضرت علی (ع ) (چهل حدیث گهربار منتخب ) . چهل حدیث منتخب از علی بن محمد الهادی علیه السلام : قالَ الا ما . چهل داستان از پیامبر (ص) . حب الهى معیار ارزش ها . حدیث 10 . حدیث 11 . حدیث 17 . حدیث 3 . حدیث 4 . حدیث 5 . حدیث 6 . حدیث 7 . حدیث 8 . حدیث 9 . حضرت امام علی النقی الهادی (ع ) تولد امام دهم شیعیان حضرت امام ع . حضرت جعفر صادق (ع) . ارزش در جاهلیت پیش از اسلام . از متن تا معنا(1) معناشناسی و تفسیر اجتهادی قرآن , معناشناسی واژ . از متن تا معنا(2) 7. و بالاخره در پاره‏ای دیگر از گزاره‏های مربو . اس ام اس شهادت امام هادی . اس ام اس مثبت . اس ام اس مذهبی . اس ام اس های مذهبی بمناسبت شهادت امام دهم . اسراییلیها گفتن در جنگ با ایران فقط 300 نفر کشته میشن! . افسران . امام (علیه السلام ) پس از بیان عناوین چهارگانه شاخه هاى هر یک از . امام حسین (ع ) افشاگر ارتجاع . امام هادی (ع) . امام هادی(علیه السلام) . امین نیکو به نام محرم . انقلاب ارزشها . انقلاب ارزشها به وسیله پیغمبر(ص ) . انقلاب ارزشها در انقلاب اسلامى ایران . انقلاب اسلامى پیغمبر(ص ) و ارتجاع . ایجاد آگاهی‌ در میان‌ انسان‌های‌ غافل‌ و بیدار کردن‌ فطرت‌ها . ایمان به غیب . ایمان و کنترل غرایز . بحرین . بسته نرم افزاری ذوالفقار . بسیج از دیدگاه امام خمینی (ره)بسیج نه بمثابه یک ارگان در کنار ار . بسیج از دیدگاه رهبربه نام خدا به یاد خدا و برای خدا . بسیج چیست ؟ و بسیجی کیست ؟ بسیج شجره طیبه و درخت تناور و پرثمری . بسیج چیست وبسیجی کیست؟بسم الله الرحمن الرحیم الحمدلله الذی جعلن . بسیج در اندیشه امام (ره) . بسیج در اندیشه امام (ره) 1 . بسیج در بیان مقام معظم رهبری . بسیج در بیان مقام معظم رهبری 1 . بسیج در بیان مقام معظم رهبری 10 . بسیج در بیان مقام معظم رهبری 11 . بسیج در بیان مقام معظم رهبری 12 . بسیج در بیان مقام معظم رهبری 13 . بسیج در بیان مقام معظم رهبری 2 . بسیج در بیان مقام معظم رهبری 3 . بسیج در بیان مقام معظم رهبری 4 . بسیج در بیان مقام معظم رهبری 5 . بسیج در بیان مقام معظم رهبری 6 . بسیج در بیان مقام معظم رهبری 7 . بسیج در بیان مقام معظم رهبری 8 . بسیج در بیان مقام معظم رهبری 9 . بسیج در خدمت رسانی . بسیج در دفاع نرم و توسعه اجتماعی . بسیج در عرصه‌های مختلف خدمت‌رسانی جایگاه ویژه‌ای دارد سپاه نیوز . بسیج طلایه دار خدمت رسانی به مردم . بسیج و بسیجی . بسیج و خدمت رسانی به جامعه یکی از نهادهای فعال در زمینه ارتقای . بسیج یعنی حضور (مقام معظم رهبری - 29/ 07/ 79): . بسیج یعنی.... . بسیج یک جریان انقلابی، مردمی و خدمتگزار ملت است خبرگزاری فارس: . بصیرت حضرت ابوالفضل العباس (ع) . بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران حضرت امام خمینی (رحمت الله علیه): . بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران حضرت امام خمینی (ره): ــ بسیج ش . به شیعه بودنم افتخار می کنم زیرا... ما مفتخریم پیرو مکتبى هستیم . بی‌تردید اگر بخواهیم شاهد یک تربیت صحیح وایده . پنج درس آموزنده و ارزنده از حضرت علی (ع ) . پنج درس آموزنده و ارزنده چهل حدیث از پیامبر (ص) . پیام رهبر معظم انقلاب اسلامی در پی اهانت نفرت انگیز دشمنان اسلام .
» آرشیو مطالب
یا ابا عبدالله
امام حسن مجتبی(ع)
حضرت فاطمه زهرا(س)
حضرت سجاد(ع)
حضرت علی النقی(ع)
اما زمان (عج)
حضر ت محمد(ص)
آبان 1387
مهر 1387
مرداد 1387
تیر 1387
دی 1386
آذر 1386
حدیث
حدیث 2
حدیث 1
حدیث 4
حدیث 3
حدیث 6
حدیث 5
حدیث 7
حدیث 8
حدیث 9
حدیث 10
حدیث 11
حدیث 12
حدیث 13
حدیث 14
حدیث 15
حدیث 16
حدیث 17
حدیث 18
حدیث 19
حدیث 20
مداحی بسیار زیبای مهدی خزائی به نام خدانگهدار
10 زنگ خور جدید موبایل- اهنگ موبایل
دانلود کتاب الکترونیکی اطلاعات عمومی و دانستنی های جالب
دانلود کم حجم ترین نرم افزار تدوین و ویرایش تصاویر
مداحی بسیار زیبای مهدی خزائی به نام خدانگهدار
امین نیکو به نام محرم
شب ششم محرم 87 (حاج محمود کریمی
مراسم شب پنجم محرم87 (حاج محمود کریمی)
مراسم شب پنجم محرم87 (حاج محمود کریمی)
مراسم شب پنجم محرم87 (حاج محمود کریمی)
مراسم شب دوم محرم87 (حاج محمود کریمی)
9840مجموعه نوحه های حاج مهدی سلحشور ( محرم 1382
9839حاج محمود کریمی شهادت امام جواد (ع)
9838مجموعه نوحه های عبدالرضا هلالی ( سال 1382 ) - قسمت اول
9837حسین سیب سرخی 23 رمضان
آبان 1386
مهر 1386
آذر 1387
مرداد 1388
وصیت نامه شهید «حاج همت» فرمانده لشکر 27 محمد رسول الله(ص
جهاد علمی و خدمت به مردم از مهمترین رویکردهای بسیج مستضعفین است
بسیج یک جریان انقلابی، مردمی و خدمتگزار ملت است
بسیج در بیان مقام معظم رهبری 13
بسیج در بیان مقام معظم رهبری 12
بسیج در بیان مقام معظم رهبری 11
بسیج در بیان مقام معظم رهبری 10
بسیج در بیان مقام معظم رهبری 9
بسیج در بیان مقام معظم رهبری 8
بسیج در بیان مقام معظم رهبری 7
بسیج در بیان مقام معظم رهبری 6
بسیج در بیان مقام معظم رهبری 5
بسیج در بیان مقام معظم رهبری 4
بسیج در بیان مقام معظم رهبری 3
بسیج در بیان مقام معظم رهبری 2
بسیج در بیان مقام معظم رهبری 1
بسیج در بیان مقام معظم رهبری
بسیج در اندیشه امام (ره
بسیج در اندیشه امام (ره1
بسیج از دیدگاه امام خمینی (ره)بسیج نه بمثابه یک ارگان در کنار ار
بسیج در عرصههای مختلف خدمترسانی جایگاه ویژهای دارد
بسیج از دیدگاه رهبربه نام خدا به یاد خدا و برای خدا
بسیج و خدمت رسانی به جامعه
بسیج چیست وبسیجی کیست؟بسم الله الرحمن الرحیم
بسیج طلایه دار خدمت رسانی به مردم
راز محبوبیت بسیجی در خدمت رسانی است
بسیج در خدمت رسانی
بسیج چیست ؟ و بسیجی کیست
عاشورا و حسین (ع) و هفتاد و دو تن
آذر 89
شهریور 89
مرداد 89
اسفند 88
دی 88
آذر 88
نقش‌ زنان‌ در نهضت‌ عاشورا
نقش تـربیتی بانوان در مقابله با آسیب‏های فرهنگی و اجتماعی
نقش امام خمینی (ره ) در خرافه زدایی و بازسازی فرهنگ عاشورا
نظرات علما و مراجع پیرامون عزاداری امام حسین (ع
فاطمه زهرا علیها‏السلام زن در اندیشه ترقی زن در اندیشه ترقی
گزیده ای از اخلاق و رفتار امام حسین علیه السلام
گرایش‏های دینی ونیازهای تبلیغـی در آلمــان و اروپـــا
فرهنگ عاشورا، آسیب‏ها و تحریف‏ها (قسمت دوم
فاطمه زهرا علیهاالسلام الگوی مبارزه سیاسی زن امروز
هدف سیاسی: شهادت
نقش نهضت امام حسین علیه السلام در عزت جامعه اسلامی
نماز و آموزه‌های‌ مکتب‌ عاشورایی‌ امام‌ حسین‌ (
نگاهی به آموزه‏های تربیتی در زندگی حضرت خدیجه علیها السلام
نقش‏آفرینی زنان صحابه در حماسه عاشورا
نقش‏آفرینی عاشورا در رویدادهای سیاسی اجتماعی قرن نخست
جلوه هایی از حقیقت اسلام
جریان‌شناسی سیاسی قیام پانزده خرداد
تفاوتهای بیولوژیک زن و مرد (بدن، روان و هوش
تحلیلی پیرامون نهضت حسینی
تحریفات عاشورا در مکتب تاریخ‏نگاری شام (1
تأثیر نهضت حسینی بر انقلاب اسلامی
تحریفات در واقعه تاریخی کربلا
روان‌شناسی‌ عزاداری‌
رمز ماندگاری حسین، علیه‏السلام
درس ها و عبرت های عاشورا در عرصه رفتار سیاسی
در نهضت حسینی
در آفاق‌ حماسه‌ عاشورا
پیامدهای نهضت حسینی و عاشورا حسینی
بررسی‌ زندگی‌ امام‌ حسین‌ (ع) از ولادت‌ تا شهادت‌
بایستگی تحریف زدایی از نهضت عاشورا
بایدها و نبایدها در عزاداری امام حسین
آموزه‌ها و پیام‌های‌ قیام‌ عاشورا
حماسة‌ عاشورا
ناپاکی نسل و حادثه عاشورا
اسوه های تربیتی و اخلاقی در نهضت حسینی
پیامدهای اجتماعی نهضت حسینی
امام‌ حسین‌(ع) و تربیت‌ دینی‌ و....

» لوگوی وبلاگ


» لینک دوستان
عاشق آسمونی
لحظه های آبی( سروده های فضل ا... قاسمی)
سایت اطلاع رسانی دکتر رحمت سخنی Dr.Rahmat Sokhani
عشق سرخ من
عکس و مطلب جالب و خنده دار
هادرباد شناسی
● بندیر ●
مهندس محی الدین اله دادی
سیب خیال
آخرین روز دنیا
اسپایکا
فروشگاه بیستِ بیست
توس بازار
معراج ستاره ها
سریال شهرزاد
گنجدونی
بهترین ها برای ایرانیان
مشاور
کسب درآمد و افزایش بازدید برای وبلاگ شما
حمایت مردمی دکتر احمدی نژاد
کلبه عشق
یادداشتها و برداشتها
.: شهر عشق :.
جهاد ادامه دارد...
پیامنمای جامع
پرنسس زیبایی
رنگارنگه RANGARANGE رنگارنگه
طریق یار
پتی آباد سینمای ایران
خبرهایی داغ داغ از همه چی
دوستی و دوست یابی
شگفتی های قرآن کریم ...
تمهیدات
ایحسب الانسان ان یترک سدی
دلنوشته های یک فروند چریک
مصطفی
مجموعه بیانات رهبر معظم
عشق الهی: نگاه به دین با عینک محبت، اخلاق، عرفان، وحدت مسلمین
Paeez Tanhaei
محمد قدرتی MOHAMMAD GHODRATI
برگترین مرجع جک، اس ام اس، پیامک، لطیفه، عکس، نرم افزار
کامپیوتر و لوازم جانبی و نرم افزار آموزش
عمو همه چی دان
فتو بلاگ
شاخابه عشق
COMPUTER&NETWORK
راه های و فواید و تاثیر و روحیه ... خدمتگذاری
تنهاترین عاشق
ساحل آرامش
غزلیات محسن نصیری(هامون)
گلی از بهشت
ایران آزاد
* ی جایی برای همه *
همه کاره
ســـــــــرزمـــــــیـــن آهــــــن
asheghe tanha
کان ذن ریو کاراته دو ایلخچی
سرود عرش
شاباد
نوری چایی_بیجار
مشاوره
نوستالوژی دل ....
تبادل نظر
وای ندیدید شما ا!!!!!!!

سرزمین
چرا اینجوری؟
از همه رنگش خوبه
عدالت جویان نسل بیدار
صل الله علی الباکین علی الحسین
آپدیت یوزرنیم پسوورد نود32
مقالات روان شناسی
کودکان استثنایی
دانلود - نرم افزار - کد - بازی
پسوردهای آنتی ویروس و جواب های سوالات تبیان و راسخون
بیستِ E بیستترین فروشگاه
بهترین ها برای ایرانیان
زورخانه بابا علی
ورزشی & کامپیوتر & موبایل & بازی
شناختی
روان شناسی کودکان استثنایی
جامع ترین وبلاگ خبری
مهدویت
زازران
دوزخیان زمین
پایگاه سایبری حجة الاسلام و المسلمین عبدالکریم عابدینی
پایگاه اطلاعاتی و کاربردی شایگان
پایگاه فرهنگی
روان شناسی و اتیسم
بدا ... سرآغازخوبی ها ...
افق بیکران روح من
سید ذاکر
مقاله جوک ا س ام اس آف علمی دانستنیها عکس
ترانه
عــــشقـــــولـــــک
گلهای د نیا
حیاتی تازه
ترانه های غربت-اشعار من(لطفا به لینک اخبار دانشگاه سربزنید)
امیدزهرا
ESPERANCE
عکس های باغبادران
Ali 09357004336
گل پیچک
کتابخانه دیجیتال روانشناسی
جنبش قطره سرگشته
حــــــکـــــمـــــت آ بـــــــــــاد
دوست من سلام .....
لطفا از تمامی مطالب دیدن فرماییدو نظری هم بدهید
دکتر علی حاجی ستوده
کتاب الکترونیکی
قلب خـــــــــــــــــــــــــــاکی
کشکول
روان شناسی
یوزر پسوردهای جدید
چون میروی بی من مرو...
علی زارع
اقتصاد وتجارت
mled.parsiblog.com......for you
باران بی امان
حزب الله هم الغالبون
یاد لاله ها
این راه بی نهایت
صدفی برای مروارید
قرآن و اهل بیت(ع)تنها راه نجات
شرکت نمین فیلتر
بهترین ها برای شما
کوهنوردی
شهر یخ
میترایسم
افکارسادات افغانستان
اگه احمدی نژاد 50 کیلو وزن داره 45 کیلوش جیگره
میخ در
وبلاگ چت روم کامپیوتر و شبکه در سایت الفور
فرزندان افغانستان
پتروشیمی
گالری بهترین فیلم، کارتون، سریال، موسیقی
من هیچم
انجمن راهنمایی و مشاوره دانشگاه پیام نور واحد جرقویه علیا
طوفان در پرانتز
جزوات کوتاه و جمع بندی شده کنکور، دبیرستان و تکتیکهای تست زنی
هسته ای
جور وا جور از همه جور
پرسش مهر 10
خدمات اینترنتی و حراج نرم افزار
گالری بهترین های لوازم آرایشی، بهداشتی
لوازم آرایشی و بهداشتی و ادکلن
پارس دانلود
هر چی که بخواهی هست
گالری بهترین های نرم افزارهای، مالی، اداری حسابداری
گالری بهترین نرم افزارهای سیستم عامل، طراحی گرافیک، برنامه نویسی
اضطراب و پرخاشگری
گالری بهترین نرم افزار، بازی، سرگرمی،حادثه ای
بهترین نرم افزارهای کاربردی برای ایرانیان
بهترین ها برای ایرانیان
بهترین نرم افزارهای کاربردی برا ی ایرانیان
بهترین ها نرم افزارای کاربردی
بهترین ها نرم افزارهای کاربردی برای ایرانیان
گالری بهترین ها نرم افزارهای اموزش زبان
آرامش و اختلالات و مشکلات
بهترین نرم افزارهای آموزشی زبان برای ایرانیان
بهترین ها برای ایرانیان
سوپر لینک خشگل دختر
بهترین ها برای ایرانیان
بهترین ها برای ایرانیان
گالری بهترین لوازم آرایشی بهداشتی برای ایرانیان
بهترین نرم افزارهای کاربردی برا ی ا®
بهترین های نرم افزارهای، مالی،بازی کتابخانه موسیقی برای ایرانیان
بهترین نرم افزارهای کاربردی برای ایرانیان
بهترین نرم افزارهای آموزشی برای ایرانیان
بهترین لوازم منزل،خودرو،کامپیوتر، موبایل و کیتهای الکترونیکی
بهترین کتب، مهندسی، روانشناسی، مدیریت، اقتصاد، لغت
بهترین های نرم افزارهای، مالی، اداری حسابداری برای ایرانیان
گالری بهترین لوازم آرایشی، لاغری، بهداشتی، عطر، ادکلن
گالری بهترین نرم افزارهای بازی سرگرمی،حادثه ای، اتومبیلرانی،فکری
گالری بهترین نرم افزارهای کاربردی مکانیک، برق، الکترونیک، شیمی
عکس لود
گالری بهترین نرم افزار آموزشی درسی، دانشگاهی، کامپیوتر، فن
گالری بهترین نرم افزارهای موبایل برای ایرانیان
دیـــــــار عـــــــاشـقـــــان
گالری بهترین نرم افزار آموزش زبان های انگلیسی
نرم افزار زبان های خارجی انگلیسی
جستجو کردی نبود کلیک کن اینجا هست؟!!!!
بهترین ها برای ایرانیان
بهترین نرم افزارهای آموزشی برای ایرانیان
boygirl
فانوس
بانک مقالات روانشناسی
@@عکس جدید بازیگران و پیامک جدید@@
فروشگاه کتب روانشناسی، اسلامی، ایران شناسی وسیستم عامل
لوازم خانگی و اثاثیه منزل و لوازم آشپزی
بهترین ها برای ایرانیان
یا امیر المؤمنین
سریال های پرطرفدار ایرانی و خارجی
لوازم منزل،خودرو،کامپیوتر، موبایل، الکترونیکی، کیتهای الکترونیکی
کتاب، مهندسی، روانشناسی، مدیریت، اقتصاد، لغتنامه، شعر، داستان
دستبند، انگشتر، گردنبند، مدال، سرویس، گوشواره، زیورآلات
نرم افزارهای، مالی، اداری حسابداری، انبارداری،
لوازم بهداشتی آرایشی،عطر ، آدکلن ، لوازم لاغری و کرم
نرم افزارهای، بازی، سرگرمی،حادثه ای، اتومبیلرانی،فکری، ورزشی
سیستم عامل و نرم افزار کاربردی و گرافیکی
خدمات اینترنتی هاستینگ* قالب اماده و جزوات کنکور و آموزش زبان
نرم افزارهای آموزشی زبان های خارجی
نرم افزارهای موبایل های نوکیاو موتورلا
فروشگاه نرم افزارهای گرافیکی و سرگرمی و بازی
نرم افزارهای میکس مونتاژ و آموزشی میکس مونتاژ
پوشاک & تی شرت دخترانه پسرانه استین کوتاه و بلند & ژاکت
آروم آروم دارم از یادت میرم
نرم افزار و دانلود و پیامک
معماری وشهر سازی
سکوت نیمه شب
سایه
کوچک های بزرگ
دختر و پسر ها لطفاً وارد نشند
سانسور سریال افسانه جومونگ
موتور سنگین ... HONDA - SUZUKI ... موتور سنگین
چگونه خدمتگذار خوبی باشیم
چی می خواهی کلیک کن ....
آرامش و مشکلات زندگی ؟؟؟؟
پیچیدگی سکوت

این راه بی نهایت ...
هدایت
صور اسرافیل
تا ریشه هست، جوانه باید زد...
جزیره ی دیجیتالی من
شهید محمدهادی جاودانی (کمیل)
یا امام زمان (عج) | وبلاگ تخصصی مهدویت | اللهم عجل لولیک الفرج
علوم جهانی
سپید
حشره شناسان
ژئومورفولوژی
اس ام اس سرکاری اس ام اس خنده دار و اس ام اس طنز
در سایه سار وحدت
درباره‏ی همه چیز از همه جا
مقاله ومشاوره
مقاله وروانشناسی
از همه جا خبر
مهندسین برق
یا ضامن آهو
امتیاز
فروشگاه متفاوت
شادی(زمزمه های دلتنگی)
بهترین ها برای ایرانیان
بهترین ها برای ایرانیان
گالری لوازم منزل،خودرو،کامپیوتر، موبایل و کیتهای الکترونیکی
گالری بهترین کتب مهندسی، روانشناسی، مدیریت، اقتصاد، لغتنامه
فرهنگی هنری، عکس، مدل لباس، مانتو، ژاکت، سارافون دخترانه و زنانه
یادداشت های من
مینویسم بنام خواهرم آیــــــــات
ساعت دیواری فانتزی
قالب بستنی ساز کودک
دستگاه پوست کن مخزن دار
خرید اینترنتی مینی پنکه ASD Minifan، مینی پنکه ASD Minifan جدید،
تی وی مارکت
وبلاگ شخصی محمد
اسپری پنچرگیری لاستیک
چیپس ساز کریا چیپس Crea Chips
با یِ لبخند ملیح
جزتو

» صفحات اختصاصی

» لوگوی لینک دوستان




» وضعیت من در یاهو
یــــاهـو
» موسیقی وبلاگ

» طراح قالب